Son illərdə Azərbaycanın media mənzərəsi demokratik dəyərlərə qarşı geriləmə kimi səciyyələndirilən hökumətin yeni qaydaları ilə formalaşıb. Ölkənin 2013-cü ilin noyabrında qəbul edilən media qanunu söz və ifadə azadlığını məhdudlaşdırdığına görə beynəlxalq insan haqları təşkilatları tərəfindən tənqid edilib.
Qanun ölkə mediasını tənzimləmək və məsuliyyətli jurnalistika mədəniyyətini təbliğ etmək məqsədi ilə Prezident İlham Əliyev hökuməti tərəfindən təqdim edilib. Bununla belə, qanun tənqidi səsləri susdurmaq və hökumətin fəaliyyətinə ictimai nəzarəti məhdudlaşdırmaq üçün istifadə edilib.
Qanunun ən mübahisəli müddəalarından biri də internet mediasına qoyulan məhdudiyyətlərdir. Qanuna görə, onlayn media qurumları hökumətdə qeydiyyatdan keçməli və fəaliyyət göstərmək üçün lisenziya almalıdır. Lisenziyasız xəbərləri onlayn yayımlayan istənilən şəxs və ya təşkilat cərimələnə bilər, saytı isə bloklana bilər. Bu müddəa hökumətə onlayn məzmun üzərində geniş nəzarətin verilməsinə və vətəndaşların müxtəlif məlumat mənbələrinə çıxış imkanlarını məhdudlaşdırdığına görə tənqid olunub.
Qanun həmçinin hökumətə “milli maraqlara zidd” və ya “şəxslərin və təşkilatların nüfuzuna və ləyaqətinə xələl gətirən” hesab etdiyi istənilən məlumatı senzura etmək səlahiyyəti verir. Bu o deməkdir ki, hakimiyyətin korrupsiyasını ifşa edən və ya hökumətin siyasətini tənqid edən istənilən jurnalist və ya media qurumu hakimiyyətin şıltaqlığı ilə susdurula bilər.
Bundan əlavə, qanun jurnalistləri və fəalları hədəf almaq üçün istifadə edilən “ekstremizm”, “terrorizm” və “separatizm”in qeyri-müəyyən və geniş təriflərini ehtiva edir. Son illərdə bir sıra müstəqil jurnalist və bloqqerlər “terrorçuluq” və ya “ekstremizm” kimi qondarma ittihamlarla həbs edilib, təzyiqlərə məruz qalıb və həbs ediliblər.
Azərbaycan hökuməti də xarici jurnalistlərə və media qurumlarına qarşı təzyiq göstərmək üçün media haqqında qanundan istifadə edib. 2015-ci ildə hökumət bir sıra xarici media təşkilatlarının, o cümlədən Azad Avropa/Azadlıq Radiosu və BBC-nin lisenziyalarını ləğv edərək, onların ölkədəki fəaliyyətini faktiki olaraq bağladı.
Media qanunu sosial medianı sıxışdırmaq üçün də istifadə olunub. Son illər sosial şəbəkələrdə hökuməti tənqid edən bir sıra paylaşımlar bloklanıb, onların müəllifləri həbs edilib və “xuliqanlıq” və ya “yalan məlumat yaymaq” maddəsi ilə ittiham olunub.
Yekun olaraq qeyd edək ki, Azərbaycanın media qanunu demokratik dəyərlərə qarşı geriləmədir. Söz və ifadə azadlığını məhdudlaşdırmaqla, vətəndaşların ictimai müzakirələrdə iştirak etmək və öz hökumətlərini məsuliyyətə cəlb etmək imkanlarını məhdudlaşdırır. Qanun həmçinin hökumətə onlayn məzmun üzərində həddindən artıq nəzarət imkanı verir və müstəqil jurnalistikanı boğur. Azərbaycan hökumətinin bu qanunun ləğvi və ya dəyişdirilməsi, azad və açıq media mühitinin təşviqi üçün addımlar atması vacibdir.
Mənbə: Son xeberler
